Phố phường Hà Nội xưa

Khung cảnh quanh Hồ Gươm.

Phía Đông Nam quận Ba Đình.

Khu Văn Miếu - Quốc Tử Giám.

Ô Quan Chưởng.

Cột cờ Hà Nội.

Tháp Rùa khi còn có tượng Nữ thần Tự Do.

Phố Đinh Tiên Hoàng.

Phố Huế.

Cảng trên sông Hồng.

Cửa Bắc.

Đường lên cầu Long Biên.

Hàng Nón.

(Ảnh trong bộ sưu tập Ký ức Hà Nội xưa)

Hoàng thành Thăng Long xưa và nay

Trong những bức ảnh cũ vào cuối thế kỷ 19, quần thể di tích lịch sử xưa là một công trình kiến trúc đồ sộ nằm trên vùng đất kinh kỳ quạnh quẽ, thưa vắng.
> Hai cha con lưu giữ ký ức Hà Nội bằng ảnh

Ngày 1/8, Khu di tích trung tâm Hoàng thành Thăng Long của Việt Nam được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới. Dự kiến, Tổng giám đốc UNESCO sẽ tới Hà Nội vào 1/10 để dự kỷ niệm Đại lễ nghìn năm và trao giấy chứng nhận cho Hoàng Thành Thăng Long. VnExpress.net giới thiệu những hình ảnh tư liệu về quần thể di tích này, nằm trong bộ sưu tập Ký ức Hà Nội xưa của hai bố con nhà giáo Đoàn Thịnh và kiến trúc sư Đoàn Bắc.

Các bức ảnh được chụp vào khoảng cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, khi Pháp vào xâm chiếm nước ta. Trải qua cuộc nội chiến Trịnh - Nguyễn cùng sự tàn phá của thực dân, Hoàng thành trở nên xơ xác, tiêu điều. Vào thời nhà Nguyễn, kinh đô được dời vào Phú Xuân, Huế, quần thể di tích Hoàng thành xưa được gọi là Thành Hà Nội.

Đoan Môn - cửa chính đi vào Hoàng thành Thăng Long xưa.

Đoan Môn còn lại của ngày nay. Ảnh: Quang Xuân.

Cửa Bắc Hoàng thành xưa.

Cửa Bắc ngày nay. Ảnh: Quang Xuân.

Bắc Môn xưa và nay đều vẫn còn nguyên hai vết đại bác do quân Pháp bắn vào thành Hà Nội ngày 25/4/1882. Ảnh: Quang Xuân.

Khung cảnh Hậu lâu - nơi ở của các cung tần mỹ nữ.

Một góc Hậu lâu còn lại đến nay. Ảnh: Quang Xuân.

Điện Kính thiên trong Hoàng thành.

Nền đất nơi từng tồn tại Điện Kính Thiên. Ảnh: Quang Xuân.

Một góc thềm Điện Kính Thiên.

Rồng đá trên thiềm Điện Kính Thiên ngày nay. Ảnh: Quang Xuân.

Cột cờ xưa.

Cột cờ Hà Nội nay. Ảnh: Quang Xuân.

Thành Hà Nội: Từ chuyển đổi đến phá hủy ở thế kỷ 19

Triển lãm “Từ chuyển đổi đến phá hủy thành Hà Nội thế kỷ 19” tại Trung tâm Văn hóa Pháp (Hà Nội) cho người xem cái nhìn tổng quát và khoa học về một thời kỳ lịch sử biến động của Thăng Long Hà Nội.
> Hoàng thành Thăng Long xưa và nay

Theo tài liệu của người Pháp, năm 1802, Gia Long lên ngôi Hoàng đế và chuyển kinh thành về Huế. Thăng Long mất đi vị thế trung tâm chính trị, không còn Hoàng thành hay Cấm thành nữa. Một tòa thành mới theo kiểu Vauban được dựng lên, làm xáo trộn không gian đô thị. Gia Long chia lãnh thổ quốc gia ra làm ba vùng: vùng đất kinh đô mới Huế, miền Nam gọi là tổng trấn Gia Định, miền Bắc gọi là Bắc Thành gồm 11 trấn.

Toàn cảnh thành Hà Nội nhìn từ Cửa Đông (1873). Ảnh: Musée Guimet, Gsell

Năm 1831, Thăng Long đổi tên là Hà Nội. Tại đây vẫn diễn ra các lễ sắc phong của các vị vua Gia Long (1804), Minh Mạng (1821) và Thiệu Trị (1841). Năm 1841, Trung Hoa mới chấp nhận Huế làm kinh đô, lễ sắc phong được chuyển về Huế. Các cung điện còn lại ở Thăng Long bị vua Tự Đức phá bỏ. Hà Nội chỉ còn là thủ phủ của tỉnh cùng tên.

Trong suốt thế kỷ 19, Thăng Long - Hà Nội không được giữ vai trò tổ chức các kỳ thi lớn. Văn Miếu kinh đô Thăng Long xưa bị hạ cấp thành Văn Miếu của tỉnh Hà Nội, không còn là nơi triều đình long trọng dựng các lấm bia đá ghi tên Tiến sĩ như thuở nào...

Nhiều tư liệu, hình ảnh quý về thành Hà Nội giai đoạn từ khi chưa có sự can thiệp của thực dân (những năm 1880) cho tới khi bị phá hủy (năm 1897) và tái tạo (từ sau đó đến năm 1930) đang được trưng bày tại Trung tâm Văn hóa Pháp L'Espace từ ngày 24 đến 29/9.

Trong 15 năm, từ lúc Pháp chiếm thành lần hai (1882) cho đến khi việc phá hủy thành kết thúc (1897), thành Hà Nội đã có sự thay đổi lớn. Hoàng cung, dinh thự, các công trình tôn giáo... bị phá bỏ để xây mới những tòa nhà dân sự và quân sự: phá chùa Báo Ân để xây Sở Bưu điện (1888), phá tháp Báo Thiên để xây nhà thờ St. Joseph (1886), các doanh trại bộ binh thuộc địa mới dựng...

Điện Long Thiên xây trên nền điện Kính Thiên, hạt nhân chính trong tổng thể các địa danh lịch sử của Thành cổ Hà Nội. (1884 - 86). Ảnh: Hocquard.

Triển lãm là ý tưởng của PGS nhân chủng học Oliver Tessier, thành viên Viện Viễn Đông Bác Cổ (Pháp). Ông đã nghiên cứu về nhân chủng học và Việt Nam từ hơn 20 năm nay.

Hình ảnh, tư liệu trong triển lãm được sưu tập kỳ công từ nhiều nguồn nước ngoài: Viện Viễn Đông Bác Cổ (Pháp), Thư viện quốc gia Pháp, Trung tâm lưu trữ quốc gia hải ngoại, Bảo tàng Guimet, Trung tâm lưu trữ lịch sử Bộ Quốc phòng Pháp, kho tư liệu ảnh ASEMI thuộc Thư viện Đại học Nice Sophia - Antipolis, bưu ảnh...

lầu Tứ Phương Vô Sự

Đưa di tích lầu Tứ Phương Vô Sự (Đại nội Huế) vào hoạt động

Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế cho biết, đã nghiệm thu và đưa vào sử dụng di tích lầu Tứ Phương Vô Sự (Đại nội Huế) sau gần 2 năm trùng tu, phục hồi với kinh phí 9,3 tỷ đồng. Qua đó, từng bước làm sống lại một cách hoàn chỉnh hệ thống các giá trị di tích kiến trúc thuộc Đại nội Huế. Đây là một trong những công trình chào mừng kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long – Hà Nội của tỉnh Thừa Thiên - Huế. Lầu Tứ Phương Vô Sự sau khi được trùng tu. Lầu Tứ Phương Vô Sự nằm trên Khuyết đài, mặt Bắc của hoàng thành Huế. Công trình gồm tòa nhà hai tầng rộng khoảng 150m² với những đường nét kiến trúc hài hòa, giao thoa phong cách Á - Âu, được xây dựng vào năm 1923 dưới thời vua Khải Định, là nơi học tập hàng ngày của các hoàng tử và công chúa giai đoạn cuối của triều Nguyễn.

Chiêm ngưỡng vẻ đẹp của nhà thờ Núi

Nằm trên mỏm núi Bông ở trung tâm thành phố Nha Trang, nhà thờ Núi là công trình kiến trúc ấn tượng được xây dựng bằng bê tông và gạch kẻ chỉ từ năm 1928 tới năm 1933.

Biệt thự phong cách Địa phương Pháp ở Hà Nội

Biệt thự phong cách Địa phương Pháp bắt đầu xuất hiện ở Hà Nội từ cuối thế kỷ 19 và đặc biệt phát triển vào những năm đầu thế kỷ 20. Những biệt thự đầu tiên thường là của gia đình các quan chức và sĩ quan Pháp, sau đó là những người Pháp sang Việt Nam làm ăn, sinh sống. Chủ nhân của các biệt thự này có nguồn gốc xuất xứ từ các địa phương khác nhau ở Pháp và do tâm lý nhớ quê hương (nostalgie) mà họ mong muốn được sống trong ngôi nhà giúp họ nhớ lại quê hương bản quán.

Ảnh 1: Biệt thự phong cách miền Bắc nước Pháp trên phố Quan Thánh 
Những kiến trúc sư Pháp thời kỳ đầu như Moncet, Jacques, Lagisquet, Léonard.....cũng mới từ Pháp sang và họ sẵn sàng thiết kế  những ngôi nhà mang phong cách địa phương khác nhau ở Pháp nhằm thỏa mãn mong muốn của các chủ nhân biệt thự. Các kiến trúc sư này có xu hướng đưa phong cách kiến trúc bản địa Pháp vốn có đặc diểm khác nhau theo vùng miền, mang tính độc đáo về thẩm mỹ và phù hợp với điều kiện tự nhiên và khí hậu của địa phương đó.

Dây chuyền công năng của các biệt thự phong cách Địa phương Pháp thời kỳ đầu rất hoàn chỉnh và ở mức độ tiện nghi cao.

Ảnh 2: Biệt thự phong cách miền Bắc nước Pháp tại ngã ba Lê Hồng Phong - Khúc Hạo  
Các biệt thự thường có hai khối nhà chính và phụ với diện tích chiếm khỏang một nửa diện tích khu đất, phần còn lại là sân vườn với hệ thống cây xanh phong phú về chủng loại, từ loại cây thấp thân thảo đến loại cây thân mộc có độ cao lớn. Đường ra vào và lối đi quanh biệt thự được bố trí một cách có cân nhắc, đường xe chạy rộng rãi và thẳng, kết hợp với các đường đi bộ nhỏ có trang trí bằng gạch trần và cây xanh hai bên, trong một số biệt thự sang trọng, các đường đi còn được trải sỏi trên bề mặt.
Nhà chính hai tầng được đặt trên một tầng hầm cách nhiệt có độ cao khá lớn. Tầng một bố trí tiền phòng, chính sảnh, các phòng khách, phòng ăn, phòng sinh hoạt gia đình có diện tích khá lớn. Ngoài ra còn có thể có phòng làm việc, thư viện gia đình. Tầng hai bố trí các phòng ngủ cho bố mẹ và con cái, phòng ngủ lớn thường có khu vệ sinh riêng rộng rãi với trang thiết bị sang trọng được đưa từ Pháp sang.
Khối nhà phụ một tầng đặt cách nhà chính một khoảng sân và áp vào tường vào phía sau biệt thự. Trong khối nhà này được bố trí nơi để xe, bếp, kho, phòng ở cho các gia nhân và khu vệ sinh dành cho họ. Cổng, hàng rào cũng được thiết kế rất chi tiết, thường được cấu tạo bằng thép uốn với các hoạ tiết trang trí phù hợp với ngôi nhà, kết hợp với các trụ và phần dưới tường rào xây gạch.
Trong khi dây chuyền công năng của các biệt thự phong cách Địa phương Pháp không có nhiều khác biệt, thì phong cách kiến trúc của chúng lại rất khác nhau tuỳ theo suất xứ của chủ nhân chúng.

Ảnh 3: Biệt thự phong cách miền Trung nước Pháp tại ngã ba Lê Hồng Phong - Điện Biên Phủ

Biệt thự phong cách miền Bắc và Tây Bắc nước Pháp (vùng Normandie và Bretagne) được đặc trưng bởi hệ mái đa diện có độ dốc lớn để tuyết không thể đọng trên mái, rất phù hợp với khí hậu lạnh lẽo về mùa đông ở vùng này. Phần mái nhô ra khỏi tường khá rộng được đỡ bởi hệ con sơn (console) gỗ nhẹ nhàng. Trên mái được tô điểm thêm bởi những tháp nhỏ hoặc ống khói cao làm tăng phần duyên dáng của bộ mái. Thân nhà trang trí đơn giản và nhấn mạnh theo chiều đứng, với sự phân chia các thành phần chính phụ rất rõ ràng, độ cao tầng khá lớn. Hệ thống các ban công, cửa sổ cao và hẹp, thường kết thúc bằng cuốn vòm trang trí đơn giản, phía trên đôi khi có mái nhỏ để tránh mưa nắng. Hệ thống các họa tiết trang trí giản dị nhưng tinh tế và thường được lặp lại trên các tầng nên mang tính thống nhất cao.
Nhìn chung các biệt thự mang phong cách kiến trúc miền Bắc và Tây Bắc nước Pháp trông bề thế, uy nghi, phong cách trang trí đơn giản nhưng mang tính thẩm mỹ cao. Những biệt thự này thường được xây dựng trong những khuôn viên rộng, nhiều cây cối nên sự xuất hiện nổi bật phần trên của chúng, đặc bịêt là bộ mái, phía trên các tán lá của khu vườn càng làm tăng giá trị thẩm mỹ của dạng biệt thự này (xem ảnh 1,2).

Ảnh 4: Biệt thự phong cách miền Trung nước Pháp tại ngã ba Điện Biên Phủ - Chu Văn An 

Biệt thự phong cách miền Trung nước Pháp và vùng Paris (Région parisienne) có hệ mái có độ dốc vừa phải nhưng có bộ diềm và hệ thống con sơn gỗ được trang trí cầu kỳ, mảng tường đỡ mái được trang trí cẩn thận bởi nhiều họa tiết và màu sắc đa dạng. Bản thân các con sơn gỗ thanh mảnh, được tiện khắc công phu và kết nối với nhau một cách độc đáo, cùng phần mái vát chéo đầu sơn tường tam giác chính là một yếu tố làm tăng giá trị thẩm mỹ của ngôi nhà. Hệ thống mặt tiền phi đối xứng được cấu thành bởi các yếu tố kiến trúc được bố trí theo phương đứng. Trên tường không nhiều các họa tiết trang trí, nhưng phía trên các cửa sổ và cửa ban công thì được trang trí rất tinh xảo bằng các loại vật liệu khác nhau như gạch trần, gốm men hoặc phun vữa xi măng quét màu. Hệ thống cửa sổ và cửa ban công chiếm tỷ lệ lớn hơn trên mặt đứng so với các biệt thự mang phong cách miền Bắc và thường được kết thúc bằng cuốn vòm ở tầng 2. Hệ ban công xuất hiện ở nhiều biệt thự vừa mang ý nghĩa sử dụng, vừa góp phần làm phong phú cho mặt đứng loại biệt thự này. Ở một số biệt thự còn bố trí một “ phòng trà” trên mái trông như một tháp nhỏ lắp cửa kính bốn phía, là nơi tụ họp bạn bè, gia đình khi đẹp trời, đồng thời làm cho hình khối không gian của biệt thự  thêm sinh động.
Hình khối không gian kiến trúc phi đối xứng với hệ thống cửa mở tương đối rộng và được trang trí cầu kỳ bằng màu sắc và họa tiết mang sắc thái gần gũi hơn với con người  là những nét đặc trưng của các biệt thự phong cách kiến trúc miền Trung nước Pháp (xem ảnh 3,4,5).

Ảnh 5: Phòng trà trên mái một biệt thự trên phố Hoàng Diệu 

Biệt thự phong cách miền Nam nước  Pháp và Địa Trung Hải (Méditeranée), nơi có khí hậu ôn hòa nhất nước Pháp, có bộ mái ngói có độ dốc khá nhỏ với những ống khói thấp. Hình khối kiến trúc các biệt thự loại này khá phong phú  với nhiều giật cấp trên mặt đứng do sự bố trí các phòng kính và ban công phía trước. Một đặc trưng nét nổi bật của kiểu nhà vùng Địa Trung Hải là lối vào mở rộng về phía trước làm tăng tính “hiếu khách” và vẻ tao nhã của ngôi nhà . Hệ thống của ban công, cửa sổ mở rộng theo chiều ngang, phía trên cửa tầng hai thường là hình thức cuốn vòm và được trang trí khá cầu kỳ bởi những hoa văn đắp nối. Những hàng hiên rộng mở kết hợp với các trụ gạch đỡ dàn hoa bê tông cũng là nét duyên dáng  riêng của biệt thự loại này. Hệ thống các họa tiết trang trí được thống nhất từ cửa vào chính qua các hàng cột, dàn hoa trên hàng hiên, phía trên các cửa tầng hai, tới điểm trang trí  dưới mái tạo ra sự sang trọng và tao nhã cho ngôi nhà.
Phải nói rằng loại biệt thự phong cách miền Nam nước Pháp với hệ thống cửa mở rộng kết hợp với hàng hiên, ban công mặc dù là một mẫu hình kiến trúc được đưa nguyên xi từ Pháp sang nhưng lại khá thích hợp với điều kiện tự nhiên và khí hậu Hà Nội, có điều hơi đáng tiếc là không có nhiều biệt thự loại này được xây dựng và tồn tại nguyên gốc cho đến nay ở Thủ đô (xem ảnh 6).

Ảnh 6: Biệt thự phong cách miền Nam nước Pháp tại ngã ba Lê Hồng Phong - Hùng Vương

Nhận xét:
- Biệt thự phong cách Địa phương Pháp  ở Hà Nội có dây chuyền công năng và hình thức kiến trúc được mang tới từ các vùng miền khác nhau của nước Pháp phản ánh tâm lý  nhớ quê hương  của các chủ nhân của chúng.
- Mặc dù có tên chung là Phong cách Địa phương Pháp, nhưng phong cách kiến trúc các biệt thự này cũng có nhiều điểm khác biệt, đôi khi là rất lớn, qua đó chúng ta có thể tìm thấy nguồn gốc kiến trúc của chúng thuộc miền Bắc, miền Trung hay miền Nam nước Pháp, những nơi có đặc điểm tự nhiên và khí hậu khác nhau.
- Mang phong cách kiến trúc của các địa phương khác nhau của nước Pháp, nhưng khi được xây dựng trong cảnh quan thiên nhiên và đô thị Hà Nội, những biệt thự này dường như trở nên duyên dáng hơn và chúng đã cấu thành một bộ phận không thể tách rời, một di sản kiến trúc - cảnh quan đô thị của Hà Nội.

Biệt thự kiểu Art Deco ở Hà Nội

Trong quá trình kiếm tìm những hình thức kiến trúc mới đầu thế kỉ 20 nhằm thoát ly khỏi Chủ nghĩa Cổ điển đã đã ngự trị kiến trúc thế giới trong suốt hơn 400 năm trước đó, chủ thuyết Art Deco đóng một vai trò quan trọng. Ảnh hưởng của kiến trúc Art Deco đã thoát ly ra khỏi phạm vi một quốc gia hay một châu lục, những phương cách biểu hiện của Art Deco cũng không chỉ giới hạn ở những công trình kiến trúc thông thường mà còn vươn tới những toà nhà chọc trời ở Mỹ, một biểu tượng của công nghệ xây dựng mới nhất thời bấy giờ.

Ảnh 1: Biệt thự trên phố Đặng Dung
Mặc dù mang danh Art Deco và chịu nhiều ảnh hưởng của các trào lưu kiến trúc trước đó như lập thể, trừu tượng, biểu hiện..., kiến trúc Art Deco không tự giới hạn mình vào các hình thức trang trí đơn thuần mà khẳng định tính tiên phong của mình bằng những khối hình học kinh điển trong bố cục không gian. Những băng cửa rộng chạy theo chiều ngang hay chiều dọc trên mặt đứng kết hợp với các hình thức trang trí bằng thép uốn hay việc sử dụng màu sắc cũng là những phương cách biểu hiện mới của Art Deco.

Ảnh 2: Biệt thự trên phố Chu Văn An
Hà Nội những năm 1930 dưới thời thịnh trị của chủ nghĩa thực dân Pháp, bản qui hoạch đầu tiên của kiến trúc sư E. Hébrard đã bắt đầu hình thành trên thực địa với những với những đại lộ, những con phố mang đậm phong cách Pháp. Mặt đường trải nhựa thẳng tắp, vỉa hè rộng rãi với hai hàng cây xanh, thật khác xa những con đường chật chội trong khu phố cũ. Những lô đất ở đây tiếp tục được lấp đầy bởi các biệt thự, những lô lớn có diện tích tới 5 - 700 m2, thậm chí hàng nghìn m2 phân bố ở khu vực quận Ba Đình và một phần quận Hoàn Kiếm hiện nay, những lô đất nhỏ hơn cỡ 2 - 400 m2 phân bố ở khu vực phía dưới quận Hoàn Kiếm và quận Hai Bà Trưng hiện nay.

Ảnh 3: Biệt thự 2 tầng trên phố Lý Thường Kiệt
Kiến trúc biệt thự trên các lô đất này cũng bắt đầu thay đổi. Nhà mái dốc theo phong cách địa phương miền bắc nước Pháp rõ ràng là không thích hợp với khí hậu nhiệt đới Việt Nam. Nhà theo phong cách Tân cổ điển với những hình thức trang trí rườm rà lại càng không thích hợp. Việc tìm tòi một hình thức nhà ở mới thích hợp với khí hậu địa phương trở nên cấp thiết, và những biệt thự theo phong cách Art Deco với những cải biên cho phù hợp với điều kiện khí hậu nhiệt đới Việt Nam tỏ ra rất thích hợp trong giai đoạn này.

Ảnh 4: Một biệt thự trên phố Chu Văn An bị thêm vào tầng mái một cách tuỳ tiện / Ảnh 5: Chi tiết dàn hoa trên mái

Biệt thự kiểu Art Deco ở Hà Nội có thể được chia thành hai loại theo dây chuyền công năng. Loại công năng hoàn chỉnh - hợp khối và loại công năng không hoàn chỉnh - phân tán. Loại biệt thự công năng hoàn chỉnh thường do các kiến trúc sư người Pháp thiết kế, được xây dựng trên những lô đất có diện tích lớn của các chủ nhân người Pháp hoặc quan lại người Việt (ảnh 1, 2, 3). Loại công năng không hoàn chỉnh và phân tán được xây dựng ở những lô đất có diện tích nhỏ hơn và chủ nhân là người Việt (ảnh 4). Điều này cũng giải thích cho việc bố trí khối nhà phụ tách ra khỏi khối nhà ở rất gần gũi với kiến trúc nhà ở cổ truyền Việt Nam, nó tạo ra một hình thức kiến trúc Hoà trộn (mixte) giữa kiến trúc Pháp và kiến trúc Việt.

Ảnh 6: Chi tiết trang trí lồng cầu thang / Ảnh 7: Chi tiết trang trí cầu thang chính

Về bố trí mặt bằng thì loại biệt thự công năng hoàn chỉnh – hợp khối thường có 3 tầng: Tầng 1 (tầng trệt) bố trí nhà  xe rộng có thể để được tới 2 xe hơi, bếp, phòng ở gia nhân cho nhiều người, khu vệ sinh, kho… có chiều cao tương đối thấp (khoảng 3 m), tầng này còn có tác dụng ngăn cách sàn tầng ở tiếp xúc trực tiếp với mặt đất, ngăn cản hữu hiệu hiện tượng đọng sương trên mặt sàn thường xảy ra trong điều kiện thời tiết ẩm ướt vào cuối mùa đông, đầu mùa xuân ở Hà Nội. Tầng 2 bố trí phòng khách lớn, phòng sinh hoạt gia đình, giữa hai phòng này thường được liên hệ bằng một cửa đi rộng, phòng ăn bố trí gần cầu thang nội bộ để thuận tiện cho việc đưa đồ ăn từ bếp lên. Tầng 3 là các phòng ngủ trong đó phòng ngủ chính có cửa đi trực tiếp vào khu vệ sinh. Trên tầng thượng thường có một “phòng trà” diện tích khoảng trên chục m2, cửa sổ mở rộng ra các phía, được tổ chức như một nơi tụ tập các thành viên trong gia đình hoặc bạn bè ăn uống nhẹ vào những buổi tối đẹp trời. Giao thông theo chiều đứng ngôi nhà được đảm trách bởi hai cầu thang, cầu thang chính rộng tới khoảng 2m dẫn từ sân trước lên phòng khách, lan can cầu thang được xây bằng gạch và trang trí rất tinh tế bằng hoa văn hoặc các chậu cây cảnh (ảnh 7). Cầu thang nội bộ bố trí phía trong nhà có chiều rộng nhỏ hơn và thông từ tầng 1 lên tầng thượng.

Ảnh 8: Chi tiết trang trí lan can
Loại biệt thự công năng không hoàn chỉnh - phân tán thường có khối nhà chính 2 tầng: Tầng 1 bố trí  phòng khách và phòng ăn có diện tích không lớn, tầng 2 bố trí các phòng ngủ, khu vệ sinh được tách thành hai phần xí tắm riêng biệt và phục vụ chung cho cả tầng, cầu thang bố trí trong nhà và liên hệ thẳng từ tầng 1 tới sân thượng. Khối nhà phụ nằm phía sau khối chính là nơi bố trí nơi để xe, kho, bếp, khu vệ sinh, phòng ở gia nhân và liên hệ với khối nhà chính qua sân trong.
Về tổ hợp hình khối không gian thì biệt thự Art Deco ở Hà Nội thường sử dụng các khối hình vuông hoặc chữ nhật cho các không gian ở kết hợp với các khối hình bán nguyệt là nơi bố trí lồng cầu thang tạo thành một hình thức kiến trúc mang tính hiện đại và giản dị.
Ngôn ngữ trang trí chủ đạo của biệt thự Art Deco là sử dụng các đường cong làm bớt đi vẻ thô nặng của các khối hình hộp. Vật liệu trang trí chủ yếu là thép uốn với nhiều hình thức phong phú, đôi khi những mảng phù điêu bằng thạch cao hoặc xi măng cũng được sử dụng, kính màu thì chỉ có lác đác ở một vài công trình. Phần mái được tô điểm thêm bởi dàn cây bằng bê tông cốt thép và những hoạ tiết trang trí bằng vữa đắp. Ở những biệt thự lớn thì dàn cây xanh còn được bố trí ở sân vườn hoặc ngay tại sảnh tầng 2 (ảnh 5 và 10).

Ảnh 9: Chi tiết trang trí cửa đi / Ảnh 10: Chi tiết trang trí sân vườn

Phần mái bằng được cấu tạo đặc biệt để phù hợp với khí hậu nhiệt đới Việt Nam cũng là một trong những đặc trưng quan trọng của biệt thự Art Deco ở Hà Nội. Mái được cấu tạo bởi hai lớp bê tông cốt thép đổ tại chỗ cách nhau khoảng 0,4 đến 0,6 m, giữa hai lớp này là các lỗ thoáng được đặt ở hai phía đối diện hoặc ở cả 4 phía của ngôi nhà, bên ngoài được trang trí bằng cả chất liệu và mà sắc rất thú vị. Cũng do cấu tạo mái bằng ở kiểu biệt thự này mà lần đầu tiên khái niệm sân thượng được đưa vào kiến trúc nhà ở Việt Nam. Sân thượng cho phép người ở có được những hoạt động tiếp xúc với thiên nhiên vào buổi sáng và buổi tối ngay tại nhà mình, một điểm rất đáng lưu ý trong cuộc sống đô thị. 
Biệt thự Art Deco ở Hà Nội là một phần của di sản kiến trúc thời kỳ Pháp thuộc, tuy nhiên số lượng biệt thự còn giữ nguyên được dáng dấp ban đầu còn rất ít, chủ yếu là ở khu vực ngoại giao đoàn, đa phần các biệt thự do người Việt Nam ở đã biến dạng và xuống cấp trầm trọng. Do sự thiếu hiểu biết về các đặc trưng của Art Deco nên trong nhiều trường hợp cải tạo hoặc phục dựng một số biệt thự, các nhà thiết kế đã đưa vào những chi tiết kiến trúc rườm rà, xa lạ với phong cách Art Deco, làm hỏng những ngôn ngữ biểu cảm của loại biệt thự này. Thành phố cũng cần có những sách lược nhằm giữ cho di sản biệt thự Art Deco không “biến mất” trong tương lai gần vì đa số các biệt thự đều đã có tuổi thọ trên 70 năm.